Aannames zijn ze echt zo verkeerd?
Aannames zijn ze echt zo verkeerd? of valt het eigenlijk wel mee? We noemen het vaak onze blinde vlek of bias, maar eigenlijk zijn aannames simpelweg dingen die je denkt of vindt zonder dat je zeker weet of ze kloppen. We hebben het allemaal wel eens meegemaakt: een ongemakkelijke situatie waarin je denkt, “Oeps, daar ging iets niet helemaal goed.” Misschien was het een aanname die je maakte over iemand, zonder dat je het doorhad. Maar zijn aannames nu echt zo slecht, of hangt het ervan af hoe je ermee omgaat?
Wat zijn aannames eigenlijk?
Een aanname is iets wat je denkt of vindt zonder het zeker te weten. Als voorbeeld (iets wat ik dagelijks meemaak): ik heb een dochter en iedereen die ik tegenkom gaat er vanuit dat ik een man heb waarmee ik samenwoon en mijn dochter samen opvoedt. Al deze mensen doen een aanname. Want heb ik een man? En doen wij de opvoeding samen? Het antwoord is dat al deze mensen een aanname doen over mij die niet klopt. Ik ben namelijk een bewust alleenstaande moeder, voed mijn dochter alleen op en woon alleen met mijn dochter.
Is het dan zo raar dat zij een aanname doen over mij? Nee, helemaal niet! De meeste mensen zijn opgegroeid in een maatschappij waarbij de gezinssituatie van man en vrouw centraal stond.
Hoe ontstaan aannames?
Aannames ontstaan vanuit wat we noemen ons referentiekader. Dit referentiekader begint zich al te vormen als kind. Het onbewuste brein wordt geprogrammeerd door alles wat je meemaakt: je opvoeding, je omgeving, je ervaringen, je vriendschappen, en ga zo maar door. Dit alles wordt opgeslagen in je brein en vormt de basis hoe jij naar de wereld kijkt en hoe jij reageert op situaties en de mensen om je heen. Hierdoor kunnen we soms vanuit een primaire (onbewuste) reactie een aanname doen, zonder er echt bij stil te staan.
Je denkt dan misschien, “daar ging ik toch even de mist in.” Maar zijn die aannames nu echt zo slecht, of ligt het er meer aan hoe je ermee omgaat?
Aannames in communicatie: een valkuil of een kans?
Aannames zijn ze echt zo verkeerd? In communicatie kan een aanname er soms voor zorgen dat je de plank mis slaat. Je kwetst iemand, er ontstaat een conflict of het wordt een ongemakkelijke situatie. Stel, je zit in een sollicitatiegesprek en je hebt al een bepaalde gedachte over iemand op basis van hun CV. Of je bent in gesprek met iemand en je zegt iets waarvan je denkt, “Oh, dat was misschien niet helemaal juist.”
Het overkomt mij ook weleens in mijn trainingen. Aannames zijn namelijk niet te altijd te vermijden omdat je dit vaak onbewust doet. Laatst gaf ik een training aan een groep met uitsluitend mannen. Tijdens een oefening waarin ze een bepaald karakter moesten spelen maakte ik een primaire onbewuste aanname dat alle mannen in deze groep op vrouwen vielen. Een van de deelnemers corrigeerde mij, en ik besefte dat ik hier een fout aanname deed. Wat doe je dan als dit gebeurd?
Het positieve van aannames
In eerste instantie zien we dit als iets negatiefs. Want je kunt iemand kwetsen of het wordt heel ongemakkelijk. Maar aannames kunnen ook positief zijn maar dan moet je wel durven je fout toe te geven en open zijn naar de ander. Reflecteren waarom je dit beeld hebt, wat je blinde vlek is en wat je daarmee wel of niet zou willen doen. Doordat je dit meteen doet, geef je ook ruimte aan de ander, ontstaat er een positief gesprek en is meteen de lucht geklaard.
Soms best confronterend want in dit geval bijvoorbeeld ik zie mezelf niet als iemand die zo’n beperkt wereldbeeld heeft zoals ik daar een aanname deed in deze groep en ik kan hier nu een pleidooi houden…
Maar dat is dus wel een aanname die ik deed en dat ‘mannetje-vrouwtje’ zit dus, ook bij mij, dieper in mijn systeem dan ik misschien dacht. Dat was de wereld waarin ik opgroeide en dus zit dat diep in mijn onderbewuste. Zo zie je, terwijl je nu bewust anders tegen de wereld aankijkt je onbewust toch nog veel andere beelden ook meedraagt. Dit komt dan in communicatie met anderen naar boven.
Aannames: een mooi leermoment
Het maken van aannames hoort erbij. Je denkt over mensen en situaties bewust op een bepaalde manier, dan kan er nog steeds een aanname worden gedaan omdat jij dat als 6-jarig kindje hebt ervaren.
Mocht je een onjuiste aanname doen dan is het vooral belangrijk hoe je daarmee omgaat.
- Durf je fout toe te geven
- Heb een open houding naar de ander
- Ga het gesprek aan
- Gebruik de situatie als een kans om te leren en te groeien. Waar komt die aanname vandaan? Wat zegt het over mij? En hoe kan ik ervoor zorgen dat ik in de toekomst beter oplet?
Aannames zijn ze nu echt zo verkeerd of valt het wel mee? Aannames zijn bijna niet te voorkomen en als je er op een goede manier mee omgaat, zijn ze positief.
Sta ook eens momentje stil bij je eigen aannames en blinde vlekken. Wanneer heb jij voor het laatst een verkeerde aanname gedaan? Hoe ging je ermee om?
